På rundturen vår med hurtigruta var me også to – tre timar innom Vardø, Noregs østligaste by. Det er nok ein stad som har opplevd mange omskifte frametter tida. I dag framstår byen enkelte stader som litt sliten etter at fiske og fiskeindustri går litt på tomgang. Men byen har litt av kvart å visa oss som vitjar han.
Ikkje berre desse store radarinstallasjonane som har irritert russarane i årtider. For med desse er me i stand til å fylgja med kva naboen har for seg oppe i nord.
Nei, i dag vil eg gå litt attende i tida, faktisk til 1600 – talet. Då gjekk det bokstaveleg tala for seg ei intens heksejakt oppe i Finmark, og det var helst kvinnelege “hekser” av samisk opphav det gjekk ut over. I hundreåret 1598 – 1695 vart 135 anklaga for hekseri og 91 dømde til døden. Dei fleste vart bålbrende, og det skal for det meste ha skjedd på Steilneset i Vardø.
Ein kjend fransk kunstnar, Louise Bougeois (96) som budde i New York fatta interessse for hekseprosessane og forma saman med ein arkitekt frå Sveits, Peter Zumthor, eit minnemuseum som vart bygd på Steilneset og opna av dronninga vår i 2011. Kunstnaren sjølv døydde under buggjeprosessen.
Museet/monumentet er todelt. Fyrst ein lang korridor kor alle dei avretta kvinnene få si historie og sin rettsprosess beskrive. Over kvar plakat heng ei enkel lyspære. Så går me over til ei lita glasbygning kor det står ein stol kor det stig opp ein flamme. Rundt, og over stolen heng runde speglar som reflekterar flammen frå stolen. Det er er eit utruleg sterkt symbol over avrettingsprosessane.
Her er så nokre bilete frå museet.
Her ligg så museet.
Dette er innsida av korridoren, og de ser navneplakatane med lyspærene som heng langs veggene.
Her er skjebnen til Ingeborg Jørgensdotter beskriven.
Så over til sjølve heksebrenningsprosessen, stolen med speglane.
Ei lita historie om sjølve rettsprosessen er at den anklaga kunne prova si uskuld ved å la seg kasta i sjøen. Dersom ho sokk var ho uskuldig, men om ho flaut laut ho dømast. Som de skjøner vart resultatet det same enten ho flaut eller sokk.
I morgon litt meir om Vardø.
Ved forstørrelse av anklagenebrevet ser en at det var fantastiske beskyldninger. Men hva skal en si om dommerne. De var vel statstjenestemenn og prester med eksamen fra Københavns universitet. Vi får legge skylda på danskene i denne saken, som så mye annet.
Pedro: Ja, med dagens briller er dette fantastiske prosesser, jeg kan godt være med på å gi danskene skylden. Ennskjønt lurer jeg på om det ikke var frykten for litt frittalende kvinner som førte til prosessene. Kvinneundertrykking??
Godt valg Pedro…
Interessant lesning! Var på Riksarkivet en gang, og så der originale utskrifter ifb en hekseprosess. Det var omstendelige greier, og familien til den som ble brendt på bålet ble bedt om å dekke omkostninger (både til håndjern, ved til bålet osv osv.)
tombola: Ja, det var en merkelig uskikk, etter mitt syn. Kan ikke fri meg fra tanken på at noe av bakgrunnen for prosessene er frykt for “det ukjente” og ikke minst kvinneundertrykkelse.
Godt utviklingen og kunnskapen har kommet lengre i dag. Det var jo en grusom skjebne.
tromsfruen: Ja, det er så ille at en kan vanskelig tro det en leser og ser om hekseprosessene.På noen områder har vi vel kommet lengre i dag, men en kan sannelig lure når en leser om myrderiene i, til ex Syria..Ha en fin kveld i sildabyen…
Jaa her må det vel innrømmes at deler av mi slekt innvandret fra Danmark og der fikk di ei nabokone dømt som heks….heldigvis lenge sea dette her da så jeg håper ikke jeg må ta noen skyld !
Forferdelig skjebne for slike beskyldninger kunne man nesten ikke kunne verne seg i mot.